Hayatın her döneminde mutlu ve mutsuz, kolay ve zor dönemler birbirini takip eder. Önemli olan zor günlerimizde psikolojik sağlığımızı koruyarak zorlu süreci görece kolay atlatmaktır. Pandemi ve evde kaldığımız karantina günleri tüm dünya ülke ve insanları olarak zorlu günlerimiz. Bütün gün oturarak, sürekli haber takibi yapıp strese yol açan konudan başka bir şey düşünmeyerek kendimizden iyi olmayı bekleyemeyiz. Öncelikle daha iyi olmayı istemeliyiz.
Belirsizlik stresi en çok artıran şey. Belirsizlik için bilgilenme gerekir. Fakat olumsuz haber ve görüntülere sınır koymaksızın tekrarlı bir şekilde maruz kalmak stresi artırır. Maruz kalmanın azaltılması gerekir. Haberler günde 2 kez ve sınırlı saat diliminde tutulmalıdır. Yarımşar saat yeterlidir. Haber takibi hemen akşam yatmadan önce olmamalıdır. Her duyduğumuz bilgi ve öneriyi doğru kabul etmemeliyiz. Uygulamamalıyız. Sadece güvenilir. Kişi ve kaynaklardan bilgi almalıyız.
Günü yapılandırmak bu belirsizlik ve her şey kontrolümden çıktı durumuna iyi gelir.
Günlük plan yapılmalıdır. Ev içi hayat da yatma, kalkma, beslenme, egzersiz, günlük iş ve çalışmalar düzenlenmelidir. Öz bakıma dikkat edilmelidir.
Aklınızdan bir türlü atamadığınız kaygı dolu ve tekrarlı düşünceleriniz varsa bunları düşünmek için gün içinde belli bir zaman dilimi seçmelisiniz. Her gün belli bir saat olmalıdır. Bu saat 10-20 dakikayı geçmemelidir. Bu saatin dışında gelen olumsuz düşünceleri bozmanız ve olan dikkati dağıtmanız gerekir. Bunu biri ile konuşarak, bir şey izleyerek ya da oyun oynayarak yapabilirsiniz.
İnsan olarak sosyal ve yakın ilişki seven bir yapıya sahibiz. Korona salgın günlerinde de sosyal ağlar stresle başa çıkmada ve psikolojik dayanıklılığımızda çok önemlidir. Evde, karantina günlerinde de grup yazışmaları bir yana bire bir telefon görüşmeleri yapıp görüntülü iletişim kurabilirsiniz. Duygularınızı, endişelerinizi paylaşın ama sadece endişe değil farklı konuları da konuşmaya dikkat edin.
Etkili bir stres yönetimi için düzenli, sağlıklı ve keyif alarak beslenme, düzenli uyku, egzersiz önemlidir. Egzersiz stres hormonlarını atmamızı sağlar. Kaygımızı düşürür. Nefes ve gevşeme egzersizleri bizi rahatlatır.
Herkes için rahatlatan gevşeten etkinlikler farklı olabilir. Yeni etkinlikler deneyebileceğiniz gibi daha önceleri size iyi gelen gevşetici etkinlikleri de hatırlamaya çalışın. Bazıları için kitaplar, bazıları için el becerileri, bazıları için oyun oynamak ya da yoga yapmak rahatlatıcı olabilir.
Rahatlamak için yaptığımız etkinliklerden birinin bedeninize diğerinin ruhunuza yönelik bir etkinlik olmasını seçebilirsiniz. Her ne olursa olsun yeni bir şey öğrenmeye çalışabilirsiniz. İnsan psikolojisi açısından yeni bir şey öğrenmenin olumlu etkisi yadsınamazdır.
Mizah her zaman güçlüklerle başa çıkmak ve psikolojik dayanıklılığı artırmada pozitif işleve sahiptir. Bu dönemde gerilim, korku ya da dram izlemek yerine karikatür, fıkra, komedi filmlerine öncelik verilebilir.
Söz konusu çocuklar olduğunda; çocuğa yalan söylenmemeli. Yaşına uygun anlayabileceği dilde net bilgi verilmeli. Gereksiz detaylara girilmemeli. Haber izlettirilmemeli hatta kontrolsüz izledikleri engellenmeli, stres yönetiminde anne baba olarak biz ne yapıyoruz o çocuğa anlatılmalı, model olabilmeli, çocuğa rutin kurulmalı günü yapılandırılmalı, güven verilmeli, güçlü, sağlam olduğu vurgulanmalı. Günlük rutine dönüş zamanı gelindiğinde de çocuk desteklenip cesaretlendirilmeli.
Belki bizler değil ama insanlık bugüne kadar bundan çok daha zor gün ve anlar yaşadı. Belki bazılarınızın bundan da zor günleri oldu. Tüm kriz dönemleri gibi bu durumda aşılacak. Belki zorluklar yeni deneyim, farkındalık ve kazanımlarda getirecek. Umudumuzu koruyacak ve bu süreçte fiziksel ve ruhsal olarak iyi kalmaya çabalayacağız. Zorluklara karşı hepimizin olumsuz duygu ve düşünceleri olabilir. Önemli olan bunların şiddeti, ne kadar sürdüğü ve yaşamımızı nasıl etkilediğidir. Tüm çabalarımıza rağmen beklenen iyilik halini yakalayamıyorsak zaman kaybetmeden ruhsal yardım almamız uygun olur.
UZM. PSK. ZEYNEP ŞEKER AYGÜL