Unutkanlık sadece yaşlanmaya bağlı değil bazı vitamin ve mineral eksikliklerinde, depresyon gibi bazı psikolojik güçlükler ya da biyolojik olarak bazı hastalıklara bağlı olarak da görülebilir. Unutkanlık kişinin günlük yaşamını olumsuz yönde etkilemeye başladığında dikkate alınmalı ve mutlaka değerlendirilmelidir.

Dikkat, dikkati sürdürebilmek, kısa ve uzun süreli sözel, görsel ya da mantıksal bellek, planlama, muhakeme gibi bilişsel fonksiyonların tam değerlendirilmesi, ancak deneyimli bir psikoloğun uygulayacağı nöro-psikolojik test bataryaları ile yapılır. Psikolog değerlendirme sonuçlarında organik bozulmaya bağlı bir yıkım görürse hastayı test sonuçları ile birlikte bir hekime yönlendirir. Bu alanda çalışan hekimler de detaylı değerlendirme için psikologlarla iş birliği yaparlar.

Demans hastalığı yani bunama, beynin bazı fonksiyonlarını yerine getirememesi ile zihinsel becerilerin bozulması demektir. İlk bozulan işlev bellektir. Alzheimer ise en yaygın demans türüdür. Zamanla beyindeki bozulma artar ve önce günlük işlevlerini yerine getirmekte zorlanan birey daha sonra gerçek olanla olmayanı ayırt edemeyen, başkalarına ve bakıma, hatta ileri dönemlerde yatağa bağımlı hale gelir.

Sosyal yaşamın içinde olmak, insan ilişkilerinin güçlü olması, fiziksel olarak aktif ya da düzenli spor yapıyor olmak, yeni bilgi ve becerileri öğrenmeye çalışmak, günlük yaşamın kişiyi ilgilendiren faaliyetlerle dolu olması ve depresyonda olmamak demansa karşı koruyucudur.

Alzheimer ya da demansın kesin bir tedavisi yoktur. İlaçlar ancak kötüye giden süreci yavaşlatıcı ve destekleyici bir etkiye sahiptir. Hastanın güvenilir ve ilgi gördüğü bir ortamda bakılıyor olması da hastalığın seyri üzerinde etkilidir.

Böyle durumlarda bir psikologla çalışıyor olmak yararlıdır. Yaşlı ve hasta yakını olarak eş ya da çocuklar kendilerini büyük bir zorluk içerisinde bulurlar. Hasta yakınlarının da yaşam dengelerinde ciddi değişiklikler olur. Belirsizlik, konu hakkında yeterince bilgili olmamak kaygıları artırır. Hem bakım verebilmek hem de kendi diğer yaşam dengelerini, ruh sağlığını koruyabilmek kolay değildir. Psikolog, demans başlamış olan hastaya bakım verecek kişilere içinde bulunulan ve ileride olabilecek durumlara ilişkin bilgi verir. Durumun kabulü ve yaşadıkları psikolojik zorluklar konusunda hasta yakınlarına psikolojik destek sağlar. Demans sürecinde olan kişilerle kurulacak ilişki ve ilacın dışında yararlı olabileceği düşünülen uygulamaları anlatır.

Uzman Psikolog Zeynep Şeker Aygül